COVID-19’da bileşik mutasyon dönemi

Uzmanlara göre salgının yönünü artık koronavirüs mutasyonları belirliyor. Salgınla etkili bir mücadele yürütebilmek için ise bu mutasyonların tüm özelliklerini göz önünde bulundurmak gerekiyor.
Her ne kadar “İngiliz, Brezilya ya da Güney Afrika mutasyonu” şeklinde yaygın bir tanımlama olsa da bilim insanları bu tanımlamanın ‘eksik’ olduğunu belirtiyor.
Örneğin koronavirüsün İngiliz varyantı aslında bünyesinde yaklaşık 25 farklı mutasyon, Güney Afrika mutasyonu ise 21 farklı mutasyon barındırdığı ifade ediliyor.
BBC’de yer alan habere göre, Kocaeli Üniversitesi’nde Prof. Dr. Hakan Savlı ve Doç. Dr. Naci Çine, 2021 yılı ilk çeyreğinde tedavi almış 56 hastadan elde edilen viral RNA örneklerinde ‘yeni jenerasyon dizi analizi’ yaparak, 56 örneğe farklı şekilde dağılmış 243 farklı koronavirüs mutasyonu tespit etti.
Çalışmanın bulguları, bileşik mutasyonlar halinde dönüşen bir virüs yapısını ortaya koyuyor.
Dolayısıyla bir “mutasyon kolajından” bahsetmenin daha doğru olacağını söyleyen Doç. Dr. Naci Çine şöyle açıklıyor:
“Hastalarımda, bir sürü mutasyon aynı anda barındıran bir virüs görüyorum. Sahip olduğu mutasyon kolajı virüse bazıları İngiliz soyuyla ortak, bazıları kendine özgü özellikler getiriyor.”
“Toplumsal tarama testlerinde İngiliz soyu ya da diğer soylara bakılmaya çalışılıyor ama bu testlerde, soyların barındırdığı 25-30 mutasyona aynı anda bakmak mümkün değil. Bizim kullandığımız yöntemle, virüsle ilgili bütün değişiklikleri görebilir hale geldik.”
Dr. Çine, daha önceki taramalarda İngiliz soyu taşıdığı tespit edilen bir kişinin daha bu yöntemle incelendiğinde aslında Güney Afrika soyu taşıdığının görüldüğünü belirtiyor.
Daha önce tarama testinde herhangi bir varyant tespit edilemeyen bir kişinin de aslında Güney Afrika varyantıyla enfekte olduğu anlaşılıyor.
“Yeni jenerasyon dizi analizi yöntemiyle” virüsün DNA’sını baştan sonra görebilen bir dizi elde ettiklerini ifade eden Dr. Çine, “Toplum bazen bizim kullandığımız gibi yeni jenerasyon dizi analizi gibi kuvvetli bir yöntemle taranmalı çünkü virüsteki bu genetik değişiklik sürekli var oluyor ve virüs kendisini değiştire değiştire ilerliyor” diyor.
Bileşik mutasyonlara karşı nasıl mücadele edilecek?
Yapılan araştırmalar İngiltere varyantının yüzde 70’e varan oranlarda daha bulaşıcı olduğunu ortaya koyuyor.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye’de görülen yeni vakaların yüzde 80’ini İngiltere varyantının oluşturduğunu ve klasik tip koronavirüsün yerini aldığını söylüyor.
Dolayısıyla mutasyonların etkili takibi, salgının kontrolü için hayati bir önem taşıyor.
Uzmanlar, İngiltere varyantının yalnızca iki ay gibi kısa bir sürede bu kadar etkili hale geldiğini hatırlatarak, Güney Afrika dahil olmak üzere diğer varyantlara karşı da uyarıyor.
Dr. Çine, “Şu anda Avrupa popülasyonunda neredeyse İngiliz soyu dışında bir varyanta rastlamak mümkün değil. Bunu sadece iki ay içerisinde yaptı ve diğer soyları kurutarak baskın hale geldi” diyor.
Toplumda yayılmakta olan varyantların tespiti tam olarak yapılamadığında, karşılaşılacak muhtemelen tehlikeleri ise şöyle açıklıyor:
“Yeni jenerasyon dizi analizi yöntemi bir toplum taraması olarak sıklıkla kullanılamaz, pahalı bir yöntemdir. Ama en azından bölgesel olarak, klinisyenlerin uygun gördüğü vakalarda dönem dönem popülasyonumuzu taramak zorundayız.”
“Güney Afrika soyunu doğru tanımlayamaz ve izleyemezsek; bu soy da tıpkı İngiliz soyu benzer şekilde hareket ederek 2-3 ay içerisinde toplumumuzu ele geçirdiğinde pandemide başka bir gündemi koşuyor oluruz.”